پیشرفت طرح انتقال آب مکران به کویر شرق با عزم دولت سیزدهم

استانهای شرقی کشور، گرفتار خشکسالی ۲۰ ساله هستند و اکنون بیش از ۹۰ درصد از گستره استان های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی درگیر خشکسالی شده و در عطش بی‌آبی می سوزند.

دیگر تشنگی دریاچه های هامون و جازموریان و خشک شدن سدهای آبی استانهای خراسان رضوی و جنوبی با اقدامات موقت و کم‌اثر رفع نمی شود و کاستن از عمق این عطش، نیازمند اقدامی اساسی و زیربنایی است که این الزام مورد تاکید دولت مردمی نیز قرار گرفته و با وجود فشارهای اقتصادی و تحریم ها، طرح انتقال آب از دریا به این مناطق با جدیت در حال اجراست.

طبق گفته وزیر نیرو هم اکنون چهار طرح بزرگ انتقال آب دریا در مناطق مختلف در دست اجرا است. وزارت نیرو تامین آب را در تمامی بخش های کشور در دستور کار خود قرار داده و برای تک تک مناطق و استان ها برنامه های عملیاتی دارد.

علی اکبر محرابیان، طرح های انتقال آب دریا به سیستان و بلوچستان و استانهای شرقی، خط ۲ انتقال آب به فلات مرکزی در کرمان و یزد، انتقال آب از خلیج فارس به استان اصفهان را از مهمترین طرح های کشوری رفع تنش آبی در حال اجرا در دولت سیزدهم عنوان کرده است.

تحولی در تخصیص آب شرب و صنعت به خراسان رضوی

طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور با کاربری صنعتی در حال اجراست که تنها برای استان سیستان و بلوچستان، کاربری مصرف شرب نیز برای آن تعریف شده‌ بود اما اخیرا وزارت نیرو با تعریف کاربری شرب این آب برای استان خراسان رضوی نیز موافقت کرده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: طرح انتقال آب از دریای عمان به این استان برای تامین کمبود آب در بخش صنعت و خدمات آغاز شده بود و در این طرح مقرر است در مرحله نخست ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب به استانهای سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی منتقل شود که استفاده از این آب تنها برای سیستان و بلوچستان با کاربری شرب تعریف شده بود.

علیرضا طاهری افزود: با پیگیری های صورت گرفته در روزهای اخیر وزارت نیرو با تخصیص کاربری شرب برای استان خراسان رضوی نیز موافقت کرده است.

وی اضافه کرد: سهم خراسان رضوی از آب انتقالی ۱۲۰ میلیون متر مکعب است که ۲۴ میلیون متر مکعب از این میزان برای مصرف آشامیدنی اختصاص می یابد.

طاهری گفت: خراسان رضوی تابستان امسال را بدون تنش آبی پشت سر گذاشت اما برای تابستان ۱۴۰۲ در مشهد و خراسان رضوی نگرانی وجود دارد و حدود ۵۰ درصد بارندگی در مشهد و استان نسبت به وضعیت بلندمدت کاهش یافته و حجم آب سدهای استان به شدت کاهش یافته است و اکنون کمتر از ۲۰ درصد از مخزن سدها آب دارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی ادامه داد: پیش بینی می شود تیرماه سال ۱۴۰۲ و در اوج مصرف، نیاز آبی مشهد به ۱۲ هزار و ۷۰۰ لیتر برسد اما اگر وضعیت منابع آبی به همین منوال باشد، با چهار هزار و ۱۵۰ لیتر کسری آب مواجه خواهیم شد از این رو طرح های کوتاه مدت و میان مدت برای تامین آب مشهد در دستور است و مدیریت مصرف نیز از هم اینک باید مورد تاکید باشد.

طاهری اظهار امیدواری کرد که با تکمیل طرح انتقال آب از دریای عمان، مشکل تنش آبی در استان خراسان رضوی و مشهد تا حدودی مرتفع شود.

پیشرفت ۱۵ درصدی طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق

بر اساس برنامه زمان‌بندی شده، طرح انتقال آب از سواحل چابهار به استانهای شرقی تا پایان سال ۱۴۰۴ و یا اوایل ۱۴۰۵ آماده بهره‌برداری خواهد شد.

مجری مطالعات طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، میزان پیشرفت کلی این طرح را ۱۵ درصد عنوان کرد و افزود: پیشرفت طرح در خراسان رضوی بیشتر است و به ۲۵ درصد رسیده است.

علی عبداللهی اضافه کرد: پیشرفت این طرح در بخش مشهد به چابهار جلوتر از سایر بخشها است و با اتمام فصل زمستان و سردی هوا روند اجرای این طرح شتاب خواهد گرفت.

وی اضافه کرد: در حدفاصل مشهد تا تربت حیدریه، حدود ۸۰ درصد از مسیر جاده سرویس، که برای عبور دستگاه های سنگین خاکبرداری و لوله گذاری ایجاد می شود، اجرا شده و خاکبرداری نیز به مراحل پایانی رسیده است.

مجری مطالعات طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور گفت: برای انتخاب پیمانکار اجرای لوله گذاری در این مسیر، مناقصه در حال برگزاری است و ساخت لوله های مورد نیاز در کارخانه مربوطه آغاز شده است.

عبداللهی افزود: برای اجرای این طرح در مسیر تربت حیدریه به گناباد نیز پیمانکار در مرحله انتخاب است و در مسیر سنگان خواف به گناباد نیز جاده سرویس اجرا شده و پیمانکار لوله گذاری نیز انتخاب شده و عملیات لوله گذاری به طول ۱۳۰ کیلومتر در حال اجرا است.

وی اضافه کرد: در چابهار نیز ساخت آبگیر با ۴۰ درصد پیشرفت در حال اجرا است و قراردادهای مربوط به سرمایه گذاری و خرید تاسیسات آب شیرین کن منعقد شده، زمین مورد نیاز برای ساخت تصفیه خانه، آب شیرین کن و آبگیر نیز در اختیار قرار گرفته و همه مجوزهای لازم گرفته شده است.

مجری مطالعات طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور گفت: جاده سرویس اجرای این طرح از مسیر زاهدان به چابهار نیز با ۲۵ درصد پیشرفت فیزیکی در مرحله خاکبرداری است.

عبداللهی افزود: اعتبار پیش بینی شده برای اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور ١٠٠ هزار میلیارد تومان بود که با مهندسی ارزش و پیش بینی تونل های حفاری در مسیر انتقال، طول طرح از هزار و ۵۱۲ کیلومتر به هزار و ۳۵۰ کیلومتر تقلیل یافت که این موضوع منجر به کاهش هزینه‌ها تا سقف ۸۵ هزار میلیارد تومان شده است.

نهایی شدن مجوز محل آبگیری

شرکت “تامین آب صنایع و معادن” (ایمواسکو) با حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت در کنار مشارکت بخش خصوصی، در سال ۱۳۹۹ با هدف تأمین آب مورد نیاز صنایع و معادن استان‌های فلات شرقی کشور با سرمایه ثبتی معادل ۱۵ هزار میلیارد ریال تاسیس شد که اکنون عملیات اجرای خط چهارم طرح ملی انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی را بر عهده دارد.

مدیرعامل این شرکت در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان اظهار کرد: دستیابی به منابع آبی پایدار و ایجاد تحول اقتصادی در فلات مرکزی و شرق کشور، رشد صنایع معدنی، اشتغال زایی و بهره‌گیری از پتانسیل‌های بومی از مهم‌ترین دستاوردهای طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان است.

محمدحسن اسدی افزود: در گذشته قرار بود مبدا آبگیری این طرح از خلیج فارس به سمت شرق کشور باشد که بسته بودن محیط آبگیری و آسیب های زیست محیطی در خلیج فارس مطرح شد ولی با تدبیر معاون اول رییس جمهور، مقرر شد تا پس از تامین آب استان سیستان و بلوچستان و افزایش ظرفیت آب نمک زدایی شده به میزان ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب در سال، اقدامات لازم برای رساندن آب شیرین به خراسان جنوبی و همچنین شهر مشهد هدف گذاری و نهایی شود.

مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن گفت: دریای عمان دارای شرایط متفاوتی نسبت به خلیج فارس است و هیچ معضل زیست محیطی ندارد از این رو مجوز محل آبگیری آن نیز نهایی شده است.

وی در خصوص پیشرفت این طرح در خراسان رضوی گفت: یکی از ۲ قطعه مسیر انتقال آب از دریای عمان به سمت استان خراسان رضوی، از تربت حیدریه تا مشهد به طول ۱۲۳ کیلومتر و دیگری از قاین به سمت سنگان به طول ۱۴۰ کیلومتر در محدوده آماده لوله گذاری شده است.

وی اضافه کرد: از مجموع هزار و ۷۹۰ کیلومتر خط لوله انتقال آب این طرح، ۴۵۰ کیلومتر آن به انشعاب های این مسیر اختصاص دارد.

اسدی افزود: با حضور معاون اول رییس جمهور، مباحث تامین مالی این طرح به خوبی نتیجه داد و امسال افزایش سرمایه ۱۰ هزار میلیارد تومانی آن پیگیری شد که امیدواریم با همت سرمایه گذاران این طرح کلان، شاهد به نتیجه رسیدن آن در سال ۱۴۰۴ باشیم.

دریای عمان دارای شرایط متفاوتی نسبت به خلیج فارس است و هیچ معضل زیست محیطی ندارد از این رو مجوز محل آبگیری آن نیز نهایی شده است.

انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به شرق کشور از جمله طرح‌های کلان تعریف شده برای تامین بخشی از کسری آب دالان شرقی کشور است که از آبان سال ۱۴۰۰ آغاز شده است.

طبق تفاهمنامه های منعقد شده، آب انتقالی به استانهای خراسان رضوی و جنوبی در بخش صنعت به مصرف خواهد رسید اما این آب در سیستان و بلوچستان و اخیرا نیز در خراسان رضوی، برای تامین مصرف آشامیدنی نیز پیش بینی شده است و بر اساس برنامه زمان‌بندی شده، این طرح تا پایان سال ۱۴۰۴ و یا اوایل ۱۴۰۵ آماده بهره‌برداری خواهد شد.